De burgemeester van Zwalk

Wie “Sinterklaas” ingeeft als zoekwoord op www.rechtspraak.nl krijgt driehonderdzevenenvijftig hits. Minstens 357 keer heeft de rechter zich uitgesproken over een onderwerp dat direct of indirect  verband hield met het Sinterklaasfeest. Het tandenknarsen van de rechterlijke macht is soms voelbaar. Maar tegelijkertijd is er ook het begrip voor de challenger van de status quo. Het recht is klassiek paradoxaal. Maar onbevangen tot op het bot.

Zo overweegt de Raad van State op 10 juni 2020 dat de burgemeester (in 2016) terecht een betoging tijdens de lokale intocht van Sinterklaas heeft verboden, omdat de burgemeester ‘zwaar gewicht mocht toekennen aan het feit dat bij de intocht kinderen aanwezig waren’. Sommige zaken zijn in één zin te duiden. Laat dat maar aan onze rechters over. Die gaan daar echt even voor zitten:

“Anders dan [de protest-organisatie] betoogt, blijkt uit de besluitvorming niet dat met de belevingswereld het geloof van kinderen in Zwarte Piet is bedoeld. Van belang is dat de burgemeester de te vrezen gewelddadigheden van verschillende groeperingen voorop heeft gesteld en dat tijdens dit kinderfeest de veiligheid van kinderen in gevaar kon komen. Dat zou hun belevingswereld ernstig kunnen schaden.”

We vergeten nog wel eens op welk podium we de spotlight willen pakken. De rechter herinnert er fijntjes aan dat deze voorstelling van de intocht al was ‘uitverkocht’. Het ingeroepen recht op vrijheid van meningsuiting steunde in die zaak vooral op jurisprudentie uit zaken die speelde in Armenië en Rusland. Dat schept perspectief. Daartegenover – laten we het luchtig houden – stond de blokkeer-Friezen-jurisprudentie. De A-7 is soms ook net het verkeerde podium:

“Verdachte en de medeverdachten hebben ervoor gekozen om het recht in eigen hand te nemen. Dit terwijl het reguleren van betogingen en het handhaven van de openbare orde en veiligheid bij uitstek taken zijn van de overheid en niet van (groepen van) individuele burgers. Het was dan ook niet aan verdachte en de medeverdachten om te bepalen waar en wanneer de anti-Zwarte Piet-demonstranten mochten demonstreren. Ook was het niet aan hen om door hen gevreesde ongeregeldheden te voorkomen door het plegen van strafbare feiten. Van een overmachtssituatie was ten tijde van de blokkade geen sprake. Eigenrichting door (groepen van) individuele burgers kan niet worden getolereerd, omdat dit ernstige afbreuk doet aan de democratische rechtsstaat.”

En toen kwam daar ook nog Covid-19 bij. Daarmee was het podium voor Sinterklaas wel heel ingewikkeld geworden. Geen intocht dus. Ik dacht aan de kort geding rechter van Haarlem van twee jaar geleden. Live uitgezonden. Primetime. Hij fileerde de discussie tot op het bot en gaf de verdeelde samenleving een verfijnd draaiboek mee. Zijn uitspraak van 14 november 2018 is nog steeds een kunststukje. Voor de terugleespiet:

“Ook de Kinderombudsman en het College voor de Rechten van de Mens zijn van opvatting dat moet worden gezocht naar aanpassingen van de figuur van Zwarte Piet. (…)

Aan deze opvattingen ligt de veronderstelling ten grondslag dat de figuur van Zwarte Piet zodanig aanpasbaar is dat de spanning tussen het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht om niet te worden gediscrimineerd of racistisch te worden bejegend, verdwijnt.

De voorzieningenrechter acht niet aannemelijk gemaakt dat dit een illusie is.”

De rechter besluit de zitting met een persoonlijk woord:

“Ik wens iedereen een vredig Sinterklaasfeest.”

Het was 14 november 2018, en de bomvolle rechtszaal stroomde leeg. En toen was er in 2020 een pandemie. En was er even helemaal geen Sinterklaasfeest, voordat aan de vraag of deze wel vredig kon verlopen werd toekomen. Dat de illusie zo snel werkelijkheid zou worden had de Voorzieningenrechter van Haarlem in 2018 ook niet kunnen bevroeden.

En na jaren van de symboliek van tegenstellingen, werd het Sinterklaasfeest dit jaar opeens een symbool van nationale verbinding. Met dank aan de NTR, Dieuwertje en de haren en - last but not least - de burgemeester van Zwalk. Op de vraag van de toegesnelde reporter Jeroen, of hij niet teleurgesteld was dat Sinterklaas dit jaar Zwalk niet aandeed, antwoordde de burgemeester opgeruimd resoluut:

“Teleurgesteld? Nee joh! Als Sinterklaas niet naar Zwalk kan komen, dan komt Zwalk wel naar Sinterklaas.”

Hollandse logica. Omdenken in het kwadraat. Johan Cruijff had het kunnen zeggen. En zo was het. In onze huiskamer was het dit jaar niet minder feestelijk. En de wortels en schoenen staan vanavond als vanouds geduldig bij de schoorsteenmantel. Een vredig Sinterklaasfeest. Dat was 2020 bij uitstek. De NTR zou er een petitie over moeten indienen. We kunnen er veel van leren. Ook in de Tweede Kamer. Als we er over kunnen procederen en debatteren, dan kunnen we er ook een wet van maken.

De Sinterklaasintochtwet.

Artikel 1. De intocht
Op elke tweede zaterdag van de maand november neemt Sinterklaas een defilé af op het bordes van het voormalig Paleis Soestdijk, gevestigd te Baarn. Het defilé is live te volgen op nationale televisie.

Artikel 2. Verzamel- en aanwezigheidsplicht Burgemeesters

Lid 1. Bij het defilé zijn aanwezig alle 355 burgemeesters van Nederland. Zij bieden, te voet en in alfabetische volgorde, achtereenvolgens Sinterklaas alle tekeningen en cadeaus aan, afkomstig van de kinderen hunner gemeente, die zij in de maand voorafgaand aan het defilé actief verzameld hebben. Zij stellen daartoe het gemeentehuis als verzamelplaats open.

Lid 2. De burgemeesters laten zich vergezellen door maximaal 30 bij loting geselecteerde kinderen. Zij reizen naar Paleis Soestdijk per touringcar.

Artikel 3. De Burgemeester van Zwalk

Nadat Sinterklaas en de Pieten zich op het bordes geïnstalleerd hebben, zal het defilé worden geopend door de Burgemeester van Zwalk. Zijn functie wordt jaarlijks bekleed door een landgenoot die zich dat betreffende jaar 1) in bijzondere mate en 2) op lichtvoetige wijze heeft ingezet op het terrein van het verbinden en overbruggen van maatschappelijk polariserende standpunten.

Artikel 4. De functie van Sinterklaas

De functie van Sinterklaas wordt bij voorkeur vervuld door een oud-burgemeester van Zwalk.

Het Sinterklaasfeest is gered. En klaargestoomd voor de komende decennia. Pandemie-proof en vreedzaam. En dat Sinterklaas ons nog wil ontvangen, hebben wij niet aan onszelf te danken. Zoveel werd wel duidelijk in de spiegel die de NTR ons dit jaar voor hield. Godzijdank bestaat Zwalk echt. Met een Dieuwertje Blokkade, een publieks-trekker en een heuse burgemeester.

Foto kind bij hek: Caspar Huurdeman

Foto sint met giertank: Caspar Huurdeman

Foto sint en bus met kinderen: Caspar Huurdeman